Ömer Özbağcı

Gürültü kirliliği veya diğer adıyla ses kirliliği, insan veya hayvan yaşamını olumsuz etkileyen, dengesini bozan her türlü insan, hayvan ya da makine kaynaklı ses oluşumudur. Dünya çapında dış mekan gürültüsünün kaynağı esas olarak makineler, ulaşım ve taşıma sistemlerinden kaynaklanır.Gürültü kirliliğinin en yaygın biçimlerinden biri, özellikle motorlu araçların neden olduğu kirliliktir. Kötü kentsel planlama, gürültünün dağılmasına veya kirliliğe neden olabilir; sanayi ve konut binalarının yan yana olması, yerleşim alanlarında gürültü kirliliğine neden olabilir. Yerleşim alanlarındaki ana gürültü kaynaklarından bazıları arasında yüksek sesli müzik, ulaşım (trafik, demiryolu, uçaklar vb.), çim bakımı, inşaat, elektrik jeneratörleri, rüzgar türbinleri, patlamalar ve insanlar yer almaktadır.Gürültünün insan sağlığı üzerindeki etkileri hem sağlıksal hem davranışsal yönde ortaya çıkabilir. Genel olarak, gürültü olarak adlandırılan her türlü ses insan sağlığını fizyolojik ve psikolojik olarak etkiler. İstenmeyen bu sesler sinir, saldırganlık, hipertansiyon, yüksek stres, kulak çınlaması ya da kulak uğuldaması, duyma kaybı, uyku bozuklukları gibi pek çok sonuç doğurabilir. Bu sonuçlar içinde, stres ve hipertansiyon ciddi sağlık sorunlarına kapı açabilirken, kulak çınlamaları ve uğuldamaları unutkanlığa, ciddi ruhsal bunalımlara ve kimi zaman panik ataklara neden olabilir. Günlük yaşam rutininde birçok sesi duymaya alışkınız. Konuşan insanlar, televizyon sesi, müzik sesi, telefonların bildirim sesleri ve araç sesleri sık sık duyduğumuz sesler olduğu için kulaklarımız bu seslere aşinadır. Ancak bu seslerin seviyesi yükselmeye başladığında sesler gürültüye dönüşüyor. Bizi ve başka canlıları da rahatsız etme derecesine geldiği zaman gürültü kirliliği oluşuyor. Ses kirliliği, algılama gücümüzü ve işitme sağlığımızı olumsuz etkileyen önemli bir çevre sorunudur. Çevre doğallığını bozan bu sorun ayrıca fiziksel ve psikolojik dengemizi bozmaya ve iş verimini düşürmeye de neden oluyor. Ses kirliliğine uzun süre maruz kalan kişilerin sinirli, stresli, huzursuz ve verimsiz hale geldiği gözlemleniyor.   Metabolik ve kardiyovasküler sistem üzerindeki olumsuz etkilerin dışında çocuklarda bilişsel bozukluğa da yol açıyor. Araştırmalardan elde edilen verilere göre ses kirliliği nedeniyle; • Yılda 48.000 yeni gelişen iskemik kalp rahatsızlıkları vakaları, • 12.000 erken ölüm, • 6.5 milyon kişide kronik uyku bozukluğu Görüldüğü tahmin ediliyor. Bunun yanı sıra özellikle uçak gürültüsünden dolayı okul çağında bulunan 12.500 çocuğun okuma bozukluğu yaşadığı tahmin ediliyor.  Ses kirliliğini önüne geçebilmek için gürültüyü kaynağında önlemek gerekiyor. Ancak gerek ekonomik gerekse teknik açıdan gürültüyü kaynağından önlemek mümkün olmayabilir. Ses seviyelerinin çevreye olan olumsuz etkilerini azaltabilmek için kamu kurumları ve sivil toplum kuruluşları gürültü ile mücadele çalışmalarını birlikte yürütebilir.